وضعیت سرانه ورزشی و امکانات در قلعه خیابان مشهد| محصور در نداشته‌ها!

مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ انگار جایی آن‌سوی کمبود‌ها به شهرک شهید باهنر می‌رسید. خیابان حر (قلعه ساختمان) وقتی به استخر شهرک شهید رجایی می‌رسد، باید ۲ کیلومتری در جاده‌ای که به جاده «حدفاصل» مشهور است، به مسیرتان ادامه بدهید تا به شهرکی کم‌برخوردار برسید. انتهای شهرک شهید باهنر به یک کال می‌رسد که پشت آن جاده سرخس است. به‌عبارتی شهرک شهید باهنر آخرین ایستگاه شهری قبل از جاده سرخس در مشهد است که از دیرباز منطقه‌ای خارج از محدوده شهری به‌حساب می‌آمده، اما در سال‌های گذشته شهرداری اقدامات مؤثری در آن منطقه انجام داده است. باوجوداین سرانه ضعیف ورزشی در این منطقه، برخی جوانان شهرک شهید باهنر را به‌سمت بزه‌های اجتماعی سوق داده است؛ اگرچه بسیاری از همین جوانان هم نخبه‌های ورزشی و فرهنگی از آب در آمدند و افتخار محله‌شان شدند.


درباره تاریخچه شهرک شهید باهنر مشهد

هنوز همان «قلعه‌خیابان»

شهرک شهید رجایی مشهد که قلعه‌ساختمان نامیده می‌شود، از محله‌های قدیمی مشهد است که در هفته‌های گذشته به تشریح وضعیت سرانه و امکانات ورزشی آن پرداختیم.
اما حقیقت این است که جایی در انتهای این شهرک و وقتی به تابلو‌های «خارج از محدوده شهری» می‌رسید، مردمانی شریف در خطه دورافتاده شهری دیروز و وصله چسبیده به شهر امروز زندگی می‌کنند. مردمی که گویا گرد فراموشی شهر به حیاتشان نشسته است و کسی به‌یاد آن‌ها نیست.

منطقه‌ای محروم با جمعیتی بیش از ۳۵ تا ۴۰ هزار نفر که ۳۰ سال پیش «شهرک شهید باهنر» نام گرفت، اما هنوز هم بسیاری از افراد، این محله را به‌نام «قلعه‌خیابان» می‌شناسند. نامی که قدمت آن به قبل از انقلاب اسلامی برمی‌گردد. منطقه‌ای که ابتدا روستا بود و با توسعه شهر شکلی متفاوت پیدا کرد. البته با گذشت سال‌ها به‌دلیل بافت اشتباه اولیه، نداشتن طرح تفصیلی، وجود معابر تنگ و تاریک و خاکی و وجود سکونتگاه‌های غیررسمی و ارزان‌قیمت به مکانی برای مهاجرت حاشیه‌نشینان زیادی تبدیل شد؛ به‌گونه‌ای که اکنون این شهرک از مشکلات بزرگی در حوزه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و عمرانی رنج می‌برد.

قلعه‌خیابان در انتهای قلعه‌ساختمان، دنیای متفاوتی از زندگی مردمی است که در محرومیت و کمبود امکانات و سرانه ورزشی ضعیف روزگار می‌گذرانند؛ مردمانی که شاید جوانانشان گاه‌وبیگاه به بزه‌های اجتماعی آلوده شوند، اما اگر بستر فرهنگی و ورزشی مناسبی برای آن‌ها تأمین شود، می‌توانند استعدادهایشان را شکوفا کنند و به ستاره‌های آسمان فرهنگ و ورزش بدل شوند.

سالن شهید باهنر؛ ستاره ورزش محله

شاید بتوان به‌جرئت گفت مجموعه ورزشی شهید باهنر تنها سالن استاندارد و مکان ورزشی ویژه محله «قلعه‌خیابان» است؛ مجموعه‌ای که دارای سالن توپی، رزمی و اتاق آموزش است و همین فرصت خوبی را در اختیار محله قرار داده تا گروه‌های ورزشی از آن استفاده کنند. سالنی که شهرداری مشهد در سال ۹۳ جنب آتش‌نشانی تأسیس کرد و در این سال‌ها تنها سالن رسمی و باکیفیت محله به‌شمار می‌رود.

البته این امکانی حداقلی برای جمعیت بیش از ۴۰ هزار نفری محله است که انتظار می‌رود افزایش پیدا کند. جمعیت و استعداد‌های ورزشی محله ایجاب می‌کند که دست‌کم ۵ سالن در این حد از استاندارد و کیفیت در این منطقه ساخته شود. حال از سوی هر ارگان یا هر نهادی فرقی نمی‌کند؛ چه آن‌ها که مسئولیت اجتماعی‌شان است و چه نهاد‌هایی که داعیه کمک به ورزش و مردم حاشیه‌شهر را دارند.

بهشتی در دل یک محله

زمین ورزشی روباز «بهشت» در ابتدای شهرک شهید باهنر و روبه‌روی مجموعه ورزشی این محله واقع شده است؛ زمینی آسفالت که در انتهای بوستان طوبی قرار دارد. این زمین در سال ۹۲ آماده شده و در این سال‌ها بار‌ها ابزار و امکاناتش تخریب شده که باز شهرداری منطقه آن را ترمیم و نوسازی کرده است.

حسن‌زاده، کارشناس تربیت‌بدنی شهرداری منطقه ۶، دراین‌باره می‌گوید: قرار است به‌زودی و در همین تابستان شهرداری تجهیزات تخریب‌شده را بخرد و جایگزین کند. نکته جالب توجه این زمین محل استقرار آن است. زمینی که در دل یک بوستان محلی است و از ۲ ضلع با دیوار‌های منزل‌های مسکونی همسایگی دارد. دیوار‌های کوتاهی که اگر توپ کمی بالاتر از دروازه‌ها شوت شود، به خانه همسایه‌ها می‌رود. همچنین یکی از کوچه‌های محله به این زمین متصل است و مردم برای رفت‌و‌آمد باید از وسط زمین رد شوند؛ زمینی که صبح‌ها پاتوق فوتبال محلی‌هاست و شب‌ها به‌اذعان ساکنان، محل اطراق افراد خاص!

زمین خاکی مرغداری و مسئله تملک

وقتی در انتهای شهرک شهید باهنر از پل عبور می‌کنید، به یک زمین خاکی بزرگ می‌رسید که در تملک آستان‌قدس‌رضوی است؛ زمینی که هنوز دیواره‌های زنگ‌زده نیمکت ذخیره‌هایش هست و ۲ تیر دروازه نو هم در آن به چشم می‌خورد. در حاشیه این زمین مراتعی برای چرای گوسفندان وجود دارد که معمولا چوپانان و گله‌داران گوسفندهایشان را به آنجا می‌آورند. این زمین که به‌دلیل مجاورت با مرغداری‌ها از قدیم به زمین مرغداری مشهور است، حالا با مشکل تجهیز روبه‌روست.

زمینی که می‌تواند به پاتوق نابی برای فوتبالی‌های خاکی‌باز محله بدل شود، حالا در گیرودار مشکلات تملکی است و به ادعای شهرداری، چون زمین در تملک آستان‌قدس است، برای تجهیز آن نمی‌توان اقدامی کرد. از سویی دیگر تیم فوتبال خاکی محله برای حضور در مسابقات جام فوتبال خاکی محلات مشهد مجبور است به زمین خاکی محله کشاورز در شهرک شهید رجایی برود. شاید اگر یک هماهنگی ساده میان آستان‌قدس و شهرداری انجام شود، این زمین بتواند به یکی از زمین‌های خاکی خوب و باکیفیت شهر برای استفاده فوتبالیست‌های شهرک شهید باهنر بدل شود.

جای خالی نقش اداره ورزش

یکی از معضلات اساسی سرانه ضعیف ورزشی در حاشیه شهر، بی‌توجهی اداره‌کل ورزش‌وجوانان در دوره‌های مختلف به این مناطق بوده است؛ چنان‌که در حاشیه شهر کمتر شاهد وجود اماکن ورزشی متعلق به اداره‌کل ورزش‌وجوانان استان هستیم.

شاید به همین دلیل است که در شهرک شهید باهنر هیچ زمین و سالن ورزشی متعلق به اداره ورزش‌وجوانان مشهد و اداره‌کل استان وجود ندارد؛ خلأ عجیبی که نهاد مرجع ورزش استان به آن بی‌توجه بوده است. البته در چند ماه گذشته پالس‌های مثبتی از سوی مدیرکل ورزش‌وجوانان استان درباره احداث ۸ مجموعه ورزشی در ۸ نقطه حاشیه شهر مشهد فرستاده شده است و گفته می‌شود قرار است این اتفاق مبارک با کمک استانداری انجام شود؛ اتفاقی که می‌تواند ورزش حاشیه شهر مشهد را متحول کند. اما اینکه آیا شهرک شهید باهنر هم در میان این ۸ نقطه قرار دارد یا نه، معلوم نیست.

شاید باتوجه‌به میزان بهره‌مندی حداقلی مناطقی، چون گلشهر، شهرک شهید رجایی، پنجتن و... لازم باشد اداره‌کل ورزش‌وجوانان در طراحی مناطق و زیر پوشش قراردادن این طرح، شهرک شهید باهنر را نیز در نظر بگیرد. ساخت دست‌کم یک مجموعه ورزشی مجهز از سوی استانداری و اداره‌کل ورزش‌وجوانان خراسان در این محله می‌تواند در کنار سایر امکانات ورزشی که شهرداری مشهد در محله احداث کرده است، کمک شایان توجهی به جلوگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی بین جوانان محله بکند.


مطالبه‌های مردم شهرک شهید باهنر از مسئولان ورزش شهر

فکر کنید فرزند خودتان اینجا زندگی می‌کند

با چشم‌هایشان همه حرف‌هایشان را می‌زنند. در صورتت نگاه می‌کنند و بی‌شکایت از کمبود‌ها می‌گویند. اهل غرغر نیستند، اما به‌دلیل همه تهمت‌هایی که به جوانانشان زدند، شاکی‌اند. حاج اسدا... از قدیمی‌های محله است که می‌گوید: اگر جوانان این محله ابزار سرگرمی داشته باشند، چرا باید بروند دنبال هزار جور خلاف؟ راست می‌گوید. ابزار سرگرمی، یعنی دست‌کم یک زمین ورزش و ۴ توپ.

مجید سردابی می‌گوید: خیلی دنبال کار بچه‌های محله هستم. پارسال مدیرکل ورزش‌وجوانان چند توپ و چند دست لباس ورزشی به بچه‌های تیم فوتبال خاکی محله کمک کرد. باز دستش درد نکند. اما باور کنید این بچه‌ها زمین می‌خواهند. احسان که یکی از اعضای شورای اجتماعی محلات شهرک شهید باهنر است، حرف‌های مجید آقا را تکمیل می‌کند و می‌گوید: الان بچه‌ها را برای تمرین می‌بریم زمین انتهای شهرک. گاهی توپشان در کال می‌افتد. یک‌بار یکی از بچه‌ها وقتی رفت توپ را در بیاورد، دستش شکست.

وی می‌افزاید: واقعا یک زمین درست‌وحسابی و استاندارد برای این بچه‌ها کافی است، نمی‌گویم چمن، همین خاکی هم خوب است. ما اینجا استعداد کم نداریم. حاج اسدا... دوباره به حرف می‌آید و می‌گوید: سؤال من از مسئولان ورزش شهر این است که اگر خانواده خودشان در این محله زندگی می‌کردند، بازهم عین خیالشان نبود؟ اصلا فکر کنید جوان خودتان در این محله زندگی می‌کند. بیایید و برای ورزش و سلامت جوان خودتان هم که شده است، به فکر امکانات ورزشی شهرک باشید. به زمین روباز بهشت می‌رویم؛ جایی در انتهای بوستان طوبی. زمینی که گرمای هوای تابستانه هم مانع حضور بچه‌ها برای فوتبال‌بازی در آن نمی‌شود.

ساعت از ۱۱ ظهر گذشته و آفتاب بر فرق آسمان است، اما چند بچه در همین زمین آسفالت پابه‌توپ شده‌اند؛ زمینی که روی دیواره‌های اطرافش کری‌های ورزشی مرسوم تیم‌های محله را می‌توان به وضوح مشاهده کرد. یکی از ساکنان محله که از وسط زمین درحال عبور است، با ما هم‌کلام می‌شود و می‌گوید: دستتان درد نکند که اینجا برای بچه‌ها زمین ورزشی زدید، ولی به‌خدا همین زمین هم برای ما معضل شده است! از صبح تا شب بچه‌ها می‌آیند اینجا فوتبال بازی و سروصدا و دعوا می‌کنند. توپشان هم که یکی‌درمیان می‌افتد داخل حیاط خانه ما. علی‌آقا تصریح می‌کند: من نمی‌گویم زمین را از بچه‌ها بگیرید.

ما سروصدای این جوان‌ها را به جان می‌خریم، ولی دست‌کم از این فنس‌های بلند اطراف زمین بکشید که توپشان مدام داخل خانه مردم نیفتد. یکی‌دیگر از رهگذران که لباس عربی به تن دارد، می‌گوید: دم غروب که هوا تاریک می‌شود، برخی از ساقی‌های محله می‌آیند و اینجا مواد می‌فروشند. زمین ورزش به زمین خلاف تبدیل شده است. کاش دست‌کم بر حفظ و نگهداری این زمین‌ها هم نظارت شود. مطالبه مردم شهرک شهید باهنر از مسئولان ساده‌تر از یک طومار طولانی است. آن‌ها حداقل‌هایی را می‌خواهند تا جوانانشان به‌جای گرایش به کار‌های خلاف، به ورزش و سلامت جسم و جان برسند.


نمای یک

زمین خاکی مرغداری!

زمین خاکی انتهای شهرک شهید باهنر از زمین‌های قدیمی است که روزگاری پاتوق فوتبالی‌ها بوده است. زمینی که در تملک آستان‌قدس‌رضوی است و از قدیم به زمین مرغداری مشهور بوده است. نکته جالب توجه در این عکس نماد «محدوده شهری» است که در کنار این زمین خاکی وجود دارد. دیواره زنگ‌زده نیمکت‌های این زمین از دور خودنمایی می‌کند. همچنین در کنار این زمین و در مراتع، گله گوسفندان می‌چرد!

نمای دو

سالنی چندمنظوره ویژه بحران

مجموعه ورزشی چندمنظوره شهید باهنر، تنها سالن منطقه است؛ سالنی که البته به‌عقیده اهالی محله عمدتا در اختیار آن‌ها نیست و برای استفاده از سانس‌های آن باید مدت‌ها در صف انتظار بمانند! سردر این سالن علاوه بر عبارت «مجموعه ورزشی شهید باهنر»، ذکر شده است: پایگاه چندمنظوره مدیریت بحران منطقه ۶! سالن یادشده دارای امکانات ورزش‌های توپی، رزمی و آموزشی است.


نمای سه

ورزش در بهشت

تصویری از دیوارنویسی و حریف‌طلبی زمین ورزشی روباز بهشت؛ زمینی که به‌شکل جالبی در انتهای بوستان طوبی قرار گرفته و شهرداری آن را در سال ۹۲ تأسیس کرده است. این زمین به‌شکلی است که مردم برای رفت‌و‌آمد به کوچه اطراف باید از وسط آن رد شوند. دیوار‌های خانه‌ها هم به‌شکلی به زمین چسبیده است که با هر شوت هوایی ممکن است توپ فوتبالیست‌ها به خانه همسایه بیفتد.